Door: Reinier Geerligs en Jan Veerenhuis
De afspraken vanuit het Klimaatakkoord met Ed Nijpels als grote voorman geldt voor iedere energieregio, met de Regionale Energiestrategie als uitvloeisel. Hiermee is de RES een middel, om de gevolgen van de energiestrategie per regio met maatschappelijke betrokkenheid te organiseren.
U leest het goed, maatschappelijke betrokkenheid door burgers, ondernemers en stakeholders. Zij zouden in begrijpelijke taal uitleg krijgen over de RES en meepraten over de invulling van de grootschalige verduurzamingsprojecten. Een belangrijke rol lag ook in het verschiet voor de lokale volksvertegenwoordigers, zij konden eenvoudig aan de knoppen van de RES 1.0 draaien. Dit alles met als doel om draagvlak te creëren onder de bevolking voor windmolenparken en zonnevelden. Het resultaat tot nu toe: de maatschappelijke betrokkenheid is groot te noemen, de weerstand tegen de RES bij de inwoners is enorm. Participatie en draagvlak is er. Het proces van de RES is uitgedraaid op een fiasco.
Uit onderzoek van de Vereniging Eigen Huis blijkt dat slechts 3% van de huiseigenaren inspraak heeft gehad bij het opstellen van deze grootschalige plannen. Terwijl ruim 92 procent aan heeft gegeven dat zij hierbij wel betrokken hadden willen zijn. Dus daar is het al gierend fout gegaan.
Eerst werd de RES 1.0 per afzonderlijke gemeente vastgesteld (hoeveel windmolens en zonneparken) en pas daarna konden inwoners ‘meepraten’. Dat meepraten betekent: “u krijgt hoe dan ook een windmolen in uw achtertuin, waar wilt u het compensatie-boompje”? Cynischer dan dat krijg je het niet.
Met de wijsheid van nu hadden de gemeenteraden, door u gekozen, graag een dikkere vinger in de pap gehad. Dat is bewust niet gebeurd. Sterker nog, op landelijk niveau heeft men besloten om de colleges B&W van elke gemeente bevoegd te verklaren om de RES 1.0 erdoorheen te drukken. Dit vanwege de krappe tijdspanne. Indien gemeenten teveel dwars gaan liggen, dan is er nog altijd wel een dreigend geluid uit de provincie. ‘Beslist u niet tijdig, dan doen wij het wel voor u’. De gemeenteraden stonden erbij en keken ernaar, uw volksvertegenwoordigers stonden buitenspel.
In de beginfase ging dit niet gepaard met veel verontwaardiging en verzet. Hetzij door angst voor het provinciebestuur of door eigen groene idealen. Dat eerste is uit democratisch oogpunt natuurlijk onverteerbaar. Met het tweede is niets mis, maar het ondergeschikt maken van je eigen democratische bevoegdheden ten faveure van de lokale klimaatdoelstellingen, zegt genoeg over het ondemocratische karakter van de RES 1.0
Tot nu toe heeft de route naar de RES 1.0 en de plannen voor de windmolenparken en zonnevelden veel krassen opgeleverd. Mettertijd de inkleuring van de plannen, wordt voor de inwoners wel duidelijk wat hen te wachten staat: vernietiging van het landschap en een brisante waardedaling van woningen. Bewoners komen terecht in opstand tegen de Eiffeltorens met wieken. Lokale politici en bestuurders voelen zich hierdoor gesterkt en/of door voortschrijdend inzicht, om dit loodzware dossier met windmolenparken en zonnevelden uit te stellen naar 2023.
Wat ook meehelpt voor de gemeenteraden is de uitspraak van het Europese Hof van Justitie gebaseerd op het Nevele-arrest. In dit arrest oordeelde het Europese Hof in een zaak over een Belgisch windturbinepark, dat op grond van de Europese richtlijn voor Strategische Milieubeoordeling een milieubeoordeling moet worden gemaakt en dat dit ten onrechte was nagelaten. Gevolg hiervan was dat de Raad van State door de plannen voor diverse windmolenparken een streep heeft gezet, want de normen qua geluidsoverlast en slagschaduw stonden haaks op de lokale plannen.
Al deze ontwikkelingen geven de afzonderlijke gemeenteraden ook wat meer ademruimte om hun standpunten te herschikken door de burgers meer mee te laten denken en praten over echte duurzame alternatieven, maar ook om de ondemocratische stromen van de RES ter discussie te stellen. Juist nu!
In plaats van meer rust en meer bezinning, maar vooral ook minder hoogdravendheid, presteert klimaatkoning Nijpels het om met een sneeuwschuif alles onderuit te halen. Ed Nijpels, nooit verlegen om een mening als het gaat om duurzaamheid ontpopt zich steeds meer als een klimaat-autocraat. Nijpels concludeerde onlangs in de Volkskrant dat de uitvoering van het Klimaatakkoord steeds vaker stuit op bezwaren van bewoners die zich kunnen beroepen op hun democratische rechten en de Europese regels. Deze rechten en wetten (!) vertragen de boel, en dat zit Nijpels niet lekker. Nijpels kiest voor de vlucht naar voren door voor een spoedwet te pleiten, zodat de windmolenparken sneller gerealiseerd gaan worden inclusief de uitbreiding van de elektriciteitsnetwerken.
Maar een spoedwet gaat niet helpen, want de regels van het Europese Hof van Justitie zijn leidend. Jammer voor Nijpels, maar zelfreflectie was meer op zijn plaats geweest, dan wild om zich heen te slaan. Nijpels voert een achterhoedegevecht en dat is een zegen voor het land en haar inwoners: zij krijgen eindelijk wat te zeggen over de energiestransitie.
En overigens zijn wij van mening dat Nederland moet kiezen voor kernenergie.
