Door: Robin Kersbergen
Afgelopen week meldde de NOS: ‘Nederland moet maximale rekening betalen om energiedoelen te halen’[i]. Wat is er aan de hand? In Europees verband zijn doelen gesteld voor het percentage hernieuwbare energie. Nederland komt tekort, terwijl Denemarken de doelstelling had overtroffen. Op het niet halen van de doelen staan boetes, maar het is wel mogelijk om rechten over te dragen. Met een beetje marktwerking kwam het tot een overeenkomst waarin maximaal voor €200 miljoen 16TWh aan hernieuwbare rechten werd overgenomen. Een goede deal voor beide partijen; Denemarken hoefde er niets extra’s voor te doen en de prijs €0,0125 per kWh ligt een stuk lager dan de meeste SDE-subsidies die in ons land nodig zijn. Ondertussen haalt de EU als geheel de gezamenlijke doelstellingen. Dus ik zou in mijn naïeve optimisme zeggen: goed nieuws, Europees beleid werkt!
Toch vormde dit bericht aanleiding bij velen om een vertrouwd stokpaardje van stal te halen: “Nederland is het slechtste jongetje van de klas!” Wie de grafieken vluchtig bekijkt, zou inderdaad kunnen concluderen dat ons percentage hernieuwbare energie met een handvol concurrenten wedijvert om de rode lantaarn van dat lijstje. De vraag is echter welke conclusie we hieraan moeten verbinden. Wie er steeds op hamert dat we het slechtste jongetje van de klas zijn, geeft daarmee impliciet aan dat die andere jongetjes (of misschien wel meisjes?) het een stuk beter doen. Anders gesteld: daar zouden we (dus) een voorbeeld aan moeten nemen! Toch?
Wie een spade dieper graaft dan de korte nieuwsberichtjes van ‘s lands internetredacties en de obligate verontwaardiging in Tweets van linkse politici en vertegenwoordigers van groene NGO’s, ziet dat het verhaal net even anders ligt. Er zijn namelijk drie bronnen die nogal bepalend zijn in het lijstje, te weten waterkracht, geothermie en biomassa[ii]. Die eerste twee zijn een kwestie van geluk of pech met je geografische ligging, dus die zou je eigenlijk niet mee moeten nemen in een eerlijke vergelijking. De derde optie ligt politiek nogal gevoelig. Met de bouw van tientallen tot honderden biomassacentrales is het zeer goed mogelijk om door het peloton heen te fietsen richting kopgroep. Maar het voor energieproductie verbranden van hout ligt al een tijdje onder vuur, misschien nog wel het meest door de groepen die ik aan het begin van deze alinea noemde.
En daar wringt de schoen. Als je een zuivere discussie wilt voeren, kun je niet ageren tegen gebruik van biomassa als je tegelijkertijd wel de cijfers inclusief biomassa gebruikt om te betogen dat Nederland meer zon en wind moet plaatsen. Wie kijkt naar het aandeel zon en wind binnen de hernieuwbare bronnen, ziet dat Nederland zich al stevig gevestigd heeft in de top 10, en nog altijd de vaart er in heeft.
Maar terwijl we aantoonbaar op de goede weg zijn, blijven bepaalde groeperingen maar luid roepen dat het nog meer en sneller moet. Uiteraard om hen moverende politieke redenen. Het gevolg daarvan begint zich inmiddels af te tekenen. Nu duidelijk wordt dat zon en wind maar kleine stapjes in de ranglijst opleveren, gaan lokaal de hakken in het zand nu gemeentes in Regionale Energiestrategieën windmolens en zonnevelden als hagelslag over het land uitstrooien. Je zou kunnen zeggen dat Rupsje Nooitgenoeg zijn hand heeft overspeeld en zich nu afvraagt hoe het kan dat het draagvlak verdampt terwijl iedereen toch een betere wereld wil.
We moeten dus snel korte metten met deze oneigenlijke schijndiscussie. Het percentage “hernieuwbaar” blijkt een ongelukkig gekozen richtsnoer voor de breed gedeelde hoofddoelstelling: het reduceren van CO2-uitstoot en de geopolitieke afhankelijkheid van landen met veel fossiele brandstoffen. Laten we er dus zo snel mogelijk werk van maken om die strijd met de juiste taal te voeren, bijvoorbeeld met technologie-neutrale begrippen als CO2-arm of de koolstofintensiteit.
Zonder slag of stoot zal dat overigens niet gaan. Denk maar aan de huidige beste jongetjes van de klas die ineens in hun hemd komen te staan, maar zeker ook de ongemakkelijke waarheid dat kernenergie met haar lage CO2-uitstoot onderdeel is van de oplossing in plaats van het probleem[iii]. Toch is deze discussie de moeite waard; want wie zou er nou niet zijn (groene) principes inleveren als dat bijdraagt aan een leefbare toekomst?
[i] https://nos.nl/artikel/2382993-nederland-moet-maximale-rekening-betalen-om-energiedoelen-te-halen
[ii] https://twitter.com/bm_visser/status/1392734335992799232?s=21
[iii] https://twitter.com/bm_visser/status/1392872401516519426?s=21
