Omzien naar onze liberale waarden

Onze beschouwingen van Klassiek Liberaal op het regeerakkoord 2021 – 2024

Inleiding

Het onderschrift van het regeerakkoord luidt “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst”. De bijzondere titel, “Omzien naar elkaar”, was ook de verkiezingsslogan van de Evangelische Volkspartij (EPV) in 1986. Een partij die daarna opging in GroenLinks. Is dit een verwijzing naar de rol van GroenLinks als buitenboordmotor van deze coalitie, met name in de Eerste Kamer? Enfin, laten we hopen dat het kabinet en zeker de VVD-fractie, de samenwerking zoekt met álle partijen in de Tweede en Eerste Kamer. Voor de fractie dient naast het coalitieakkoord, het verkiezingsprogramma leidend te zijn.

Om dit coalitieakkoord goed te beoordelen vanuit liberaal oogpunt is het nuttig om te kijken hoe met onze liberale standpunten is omgegaan sinds het kabinet Rutte I in 2010 tot stand kwam. Wij hebben een aantal zaken langs de liberale meetlat gelegd. Deze zaken, de herkenbare pijlers in onze verkiezingsprogramma’s door de jaren heen: ondernemer/MKB, veiligheid, migratie & asiel en Europa.

We kunnen niet de volledige paragrafen weergeven uit 4 coalitieakkoorden, maar we pakken de hoogtepunten eruit zonder nu aan “cherry picking” te gaan doen. Wat goed is zullen we uiteraard net zo duidelijk benoemen als wat minder goed tot slecht is, bekeken door onze liberale bril.

We beginnen met goed nieuws
Voordat wij op de volgende pagina’s verder gaan met onze kritische beschouwingen willen wij eerst positief beginnen. Het is heel goed nieuws, dat kernenergie positief is opgenomen in het coalitieakkoord en dat Borssele langer open blijft. Toch staat de bouw van nieuwe kerncentrales nog met veel voorbehoud omschreven, we hopen dat de VVD-fractie erbovenop zit om echt de stap naar kernenergie te maken. Bouwen, bouwen, bouwen.

Ondernemers/MKB/ZZP en verkeer

Regeerakkoord 2010, getiteld “vrijheid en verantwoordelijkheid” van VVD/ CDA en gedoogsteun van de PVV.

• Verbetering Nederlandse concurrentiepositie, o.a. door het verlagen van de vennootschapsbelasting en een vermindering van regelgeving;
• ZZP’-ers krijgen meer kansen en ondersteuning;
• Administratieve lasten- en regeldruk voor bedrijven met 10% omlaag;
• Verhogen maximumsnelheid naar 130 km/u;

Regeerakkoord 2012, getiteld “Bruggen slaan” van VVD/ PvdA

• Regeldrukvermindering voor ondernemers met 2,5 miljard;
• De Garantie Ondernemingsfinanciering wordt structureel gemaakt, met een garantieplafond van 400 miljoen per jaar. Zo blijven ondernemers in staat bankleningen aan te trekken en bankgaranties te verkrijgen;
• Om kleine, startende ondernemers beter te kunnen helpen zal het kredietplafond van de microfinancieringsorganisatie Qredits worden verhoogd van 50.000 tot 150.000 euro;
• We maken binnen het bestaande Innovatiefonds MKB+ ruimte om meer risicodragend vermogen aan jonge innovatieve bedrijven te kunnen verstrekken;

Regeerakkoord 2017, getiteld “Vertrouwen in de toekomst” van VVD/ CDA/ D66 en CU

• Verlagen van vennootschapsbelasting, afschaffing van dividendbelasting (deze haalde het niet);
• Meer ruimte voor ondernemers door MKB-toets;
• Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) wordt vervangen;

Regeerakkoord 2021 – 2024
In het huidige regeerakkoord is de VVD fors opgeschoven naar de linkerkant. Waar in 2010 nog ingezet werd op verbeteringen voor ondernemers, wordt het anno 2021 nu moeilijker gemaakt voor bedrijven. Tevens zijn er meer beperkingen, bedrijven moeten meer gaan bijdragen zoals op belastingvlak en in klimaat opzicht. Ook de ZZP’-ers krijgen onder dit kabinet het zwaar te verduren. Waar in de voorgaande jaren door de VVD werd ingezet om de positie voor ZZP’-ers te verbeteren, is er nu sprake van de afschaf van de zelfstandigenaftrek.

Kortom, ondernemers en ZZP’-ers zijn nu slechter af bij de VVD. Waar is de partij voor de ondernemers gebleven? Ondernemers zijn toch de banenmotor voor onze economie?

Overigens valt er ook voor de werknemer weinig te lachen: het rekeningrijden, waar de VVD altijd fel op tegen was, wordt nu toch ingevoerd.

Migratie & Asiel

Regeerakkoord 2010

• Strenger asiel- en migratiebeleid, met geen plek voor economische migranten, met zo’n selectief en restrictief migratiebeleid als mogelijk onder het Verdrag voor de Rechten van de mens (EVRM);
• Het kabinet streeft naar een doeltreffende uitvoering van het Dublin-verdrag;
• Het kabinet zal inzetten op strafbaarstelling van illegaliteit en de handhaving hiervan vooral richten op criminele en overlastgevende personen met het oogmerk deze zo snel mogelijk het land uit te zetten.

Regeerakkoord 2012

• Verscherping migratiebeleid, o.a. via meer focus op het terugkeerbeleid;
• Vreemdelingen die veroordeeld zijn voor een delict worden eerder uitgezet;
• Een verblijfsvergunning wordt niet verstrekt als de aanvrager eerder illegaal in Nederland verbleef of fraude pleegt;

Regeerakkoord 2017

• Het vluchtelingenbeleid van Rutte II grotendeels voortzetten;
• Inzetten op internationale migratieovereenkomsten sluiten met buurlanden;
• Uitgaven ontwikkelingshulp terugbrengen naar 0,7% van het BBP;

Regeerakkoord 2021 – 2024
Het regeerakkoord van Rutte I en II kende nog een stevige asielparagraaf, echter kreeg deze consequente lijn al een knik door de asielcrisis in 2015 en werd verder afgezwakt onder Rutte III door het kinderpardon onder druk van D66 en CU. Deze dalende lijn bereikte haar dieptepunt in het huidige regeerakkoord, de VVD heeft simpelweg het asiel- & migratiebeleid als speerpunt geheel losgelaten. Helaas voorbeelden genoeg. Verhoging van de quota bovenop de huidige instroom van +/- 1000 asielzoekers per week, het wegstrepen van het “Deense model” uit ons verkiezingsprogramma en verhoging van ontwikkelingshulp qua gelden om daarmee de migratie in te dammen. Dat laatste punt bevat ook een heel zwak verband.

Het zegt bovendien alles dat de VVD de instroom van +/- 1000 asielzoekers per week niet bestempeld als een crisis. Deze ontkennende houding kost de gemeenten zoals Enschede, Gorinchem, Rotterdam en Alkmaar vele hoofdpijnen. Zonder ombuigen kunnen alle Nederlandse gemeenten aan de paracetamol.

Veiligheid & Defensie

Regeerakkoord 2010

• Er komt meer “blauw” op straat komen (3000 extra agenten) met uitbreiding recherche en justitiële keten;
• Het kabinet komt met voorstellen tot verlenging van de verjaringstermijn van ernstige gewelds- en zedendelicten;
• Strengere straffen, preventief fouilleren en meer cameratoezicht;

Regeerakkoord 2012

• Er komt een adolescentenstrafrecht met een maximum voor jeugddetentie van twee jaar;
• In de strafvorderingrichtlijnen van het openbaar ministerie worden minimale strafeisen voor ernstige gevallen van recidive vastgelegd;
• Verhoging van het budget van de nationale politie;

Regeerakkoord 2017

• De defensie-uitgaven fors verhogen met 1,5 miljard per jaar;
• Structureel meer geld uitgeven aan de politie en inlichtingendiensten;

Regeerakkoord 2021 – 2024
Kijkende naar de ontwikkelingen, dan is het beleid vooral gericht op het weer herstellen van eerder (afbraak) beleid op defensie en politie. Waar in 2010 fors werd bezuinigd op defensie en dit in 2012 doorging tot aan 2017, worden er nu structureel meer gelden vrijgemaakt. 10,7 miljard euro in deze kabinetsperiode voor onderhoud en investering in defensie. Structureel komt er 3 miljard extra. Toegang tot het recht wordt makkelijker voor burgers door een kostenverlaging. De sociale advocatuur wordt versterkt. Tevens wil het kabinet meer internationale samenwerking voor grensoverschrijdende criminaliteit.

Al deze punten zijn positief en broodnodig. Eerlijk is eerlijk, dit is goed werk.

Echter is deze vooruitgang in beleid geen feitelijke vooruitgang maar herstelwerkzaamheden van het zwalkende beleid waardoor wij nu verouderd of geen materiaal zitten. Daarnaast is het beloofde ‘meer blauw op straat’ of van betere arbeidsvoorwaarden voor politieagenten niets terecht gekomen. En waarom neemt de VVD ineens afscheid van het preventief fouilleren, dat in de praktijk zeer succesvol bleek?

Europa

Regeerakkoord 2010:

• Het kabinet wil af van de “Europa-route” (route waarbij gezinsmigranten uit derde landen nationale toelatingsvereisten van EU-lidstaten omzeilen;
• Kritische positie tegenover uitbreiding van het aantal landen in en de taken van de Europese Unie;

Regeerakkoord 2012

• De euro behouden maar geen structurele steun blijven geven aan Zuid-Europese landen;
• Landen hebben de verantwoordelijkheid hun begroting op orde te brengen en hun economie te versterken;
• Het in onderling overleg uit het gemeenschappelijk arrangement treden (Schengen, Eurozone, Europese Unie) moet mogelijk zijn;

Regeerakkoord 2017

• Geen Eurobonds, wel kijken naar een intensievere samenwerking;
• Het gemeenschappelijk financieren van schulden van EU-lidstaten is ongewenst;

• Begrotingsregels moeten vereenvoudigd én onafhankelijker gehandhaafd worden;

Regeerakkoord 2021 – 2024
Kijkende over de jaren is de VVD 180 graden gedraaid van een meewerkende maar kritische houding naar de EU, naar een pro-EU houding. Vooral ten aanzien van de transferunie van belastinggeld naar de mediterrane schuldenlanden, het overdragen van bevoegdheden aan Brussel en streven naar financiële degelijkheid. Deze kritische maar zeker ook een constructieve houding, economische samenwerking, werd belichaamd door Frits Bolkestein (voorheen Eurocommisaris) en minister Zalm “Il Duro”. Europa waar nodig!

In plaats van “Europa waar nodig”, stemt de VVD continu voor “meer Europa” Inmiddels worden veto posities vooraf opgegeven (“Coronaherstelfonds”) en nu wordt deze D66 lijn doorgezet in het coalitieakkoord. Wat betreft de Coronabonds (vml Eurobonds), de VVD ging akkoord.

In het huidige regeerakkoord gaat deze D66 lijn namelijk nog verder, doordat dit kabinet zelfs pleit voor de afschaffing van het vetorecht in de EU voor sancties, mensenrechtenschendingen en civiele missies. Als het vetorecht in de EU wordt afgeschaft, dan betekent dit dat de EU met 27 landen met slechts veertien stemmen kan besluiten, of hetgeen als ‘gekwalificeerde meerderheid’ wordt gezien. De overige 13 landen staan dan met lege handen als het om hun nationale belangen gaat. Het vetorecht is precies ontstaan om juist dit te voorkomen. Bovendien werkt dit selectiviteit en een eenzijdige moralistische houding in de hand, de Visegrad landen die onze buitengrenzen bewaken verdienen meer steun dan continu een opgestoken middelvinger.

En dan hebben we nog stikstof…
Tot voor kort was “innovatie als oplossing voor stikstof” nog het mantra van de VVD. Nu wordt het landbouwareaal drastisch verkleind, worden ondernemende boeren ineens landschapsbeheerders. In feite een koude sanering van de landbouw, waar de VVD altijd tegen was. Dit heeft zeer grote gevolgen voor de productie van voedsel en met dit regeerakkoord koersen we eropaf dat we ons voor ons dagelijks brood afhankelijk maken van het buitenland. Van stikstofcrisis naar voedselcrisis.

Conclusie

Zo bekeken op grote hoofdlijnen en op kleinere punten is bij de leden van de VVD vooral het sentiment wat leeft één van ‘het valt mee, het had veel erger gekund, er staan gelukkig een aantal erge dingen niet in’. Dat is natuurlijk een veeg teken, blijkbaar zijn de leden van de VVD er al aan gewend dat ons eigen verkiezingsprogramma nauwelijks terug te vinden is in het regeerakkoord.

Dit is in onze ogen het verkeerde uitgangspunt en vooral een opvatting van uitgaan van anderen, in plaats van eigen liberale standpunten en ons eigen verkiezingsprogramma.

Wat ons vooral erg zorgen baart, is dat er niets structureel wordt opgepakt met het oog op de toekomst. Waar zijn de (liberale) vergezichten? Welke lange termijn oplossingen hebben wij voor de structurele problemen. Het is een gemiste kans dat bevolkingsgroei nergens wordt genoemd, terwijl dit toch echt de hoofdoorzaak is van woningtekorten, klimaatproblemen en het vollopen van de infrastructuur. Is het een gebrek aan lef en/of visie? Ook de hoofdoorzaak van die bevolkingsgroei (migratie) wordt wederom niet opgelost. Sterker nog nergens staan maatregelen om de instroom te beperken en de keuze te maken om de huidige problemen echt op te lossen.

Europees, op veiligheid, migratie, landbouw en infrastructuur boeren we alleen    maar achteruit of zijn we aan het repareren van eerder beleid. Vanuit liberaal oogpunt zijn wij als leden van de VVD teleurgesteld dat de grootste partij van Nederland zo weinig uit de onderhandelingen heeft gesleept.

Vertrouwen

Onze lijsttrekker Rutte gaf aan bij de presentatie dat dit een akkoord is op hoofdlijnen en dat dit gedaan is om het vertrouwen met het parlement terug te winnen. Vertrouwen dat betrekkelijk is blijkbaar, want op de vraag of de fractie dan dus vrij is om op onderwerpen zoals migratie meerderheden te vinden, werd wel gezegd dat dit akkoord zowel de bovengrens als de ondergrens is. Waarvoor heb je dan een gekozen volksvertegenwoordiging, een VVD-fractie?

Wij hopen en vertrouwen er als Klassiek Liberaal op, dat de VVD in de Tweede Kamer gaat opereren als een dualistische fractie, die vooral het kabinetsbeleid toetst aan ons eigen verkiezingsprogramma wat de leden hebben opgesteld.

Dit vereist een fractie die op durft te staan tegen het kabinet en als VVD-fractie een eigen, herkenbare koers durft te varen. De VVD-fractie moet durven om de buitenboordmotor van het kabinet te worden.

Wij wensen de VVD-fractie veel sterkte en wijsheid om deze handschoen op te pakken, benut de ruimte om de liberale kernwaarden, ons verkiezingsprogramma beter te doen weerklinken in het regeerakkoord. Dat kan, want het akkoord is gebaseerd op hoofdlijnen. Dat vergt lef en durf, maar dat kenmerkt juist de VVD.