Investeer nu in kernenergie

Het energieprobleem

Binnen de EU heeft Nederland zich gecommitteerd aan een CO₂-reductie van 49% (mogelijk oplopend tot 55%) tussen 1990 in 2030[1]. Ons huidige jaarlijkse stroomverbruik is 110 terawattuur (TWh), en ons jaarlijkse totale energieverbruik is 3100 petajoule (PJ) ofwel 860 TWh per jaar[2].

Een kleine stap richting dat doel is de productie van 35 TWh per jaar aan zon- en windenergie vanaf 2030 op land, zoals dat in het klimaatakkoord is bepaald. Dat heet de Regionale Energie Strategie (RES)[3]. Hoewel die 35 TWh slechts een kwart van onze huidige stroombehoefte (en 4 procent van onze totale energiebehoefte) betreft, leidt deze beperkte inspanning al tot veel maatschappelijk protest tegen de concept RES-en[4]^{,[5],[6],[7],[8]}.

Nu de plannen steeds concreter worden, ziet Nederland wat de zonneweiden en windparken met ons landschap[9], onze landbouwgrond[10] en onze natuur[11] doen. Velen maken zich daar zorgen over. Daarnaast zijn er zorgen over gezondheidseffecten, bijvoorbeeld over de bromtonen die worden veroorzaakt door windmolens.[12] De NCTV waarschuwde voor anti-windpark terrorisme[13]. De Raad van State verklaarde het draagvlak/belang van omwonenden onderschikt aan het Haagse belang[14]. En de roep om de bouw van kerncentrales in plaats van windparken en zonneweides wordt luider. Zo heeft de provincie Zeeland de verlenging van de kerncentrale Borssele al in haar RES opgenomen[15] en wil zij graag ook nieuwbouw huisvesten[16]. De provincie Noord-Brabant onderzoekt de bouw van kerncentrales[17].

Er heerst frustratie over het feit dat windparken overlast bezorgen en dat de daarmee opgewekte stroom ‘weglekt’ naar multinationals als Google[18], Amazon[19] en Microsoft[20]. Financiële participatie van omwonenden in hernieuwbare energieprojecten, een belangrijk RES-doel, is mislukt[21]. Sterker: de bij particuliere stroomgebruikers opgehaalde (SDE) subsidiegelden worden aan buitenlandse aandeelhouders uitgekeerd als dividend[22]^{, [23]}.

Problemen bij de stroomimport

Stroom importeren uit het buitenland wordt als een groot goed gezien. Immers, waait het niet bij ons, dan waait het wel bij de buren, toch? Daar zijn twee problemen mee. Ten eerste zijn de kabels die ons met het buitenland verbinden lang niet altijd beschikbaar. BritNed (naar Engeland), NorNed (naar Noorwegen) en COBRA (naar Denemarken) liggen er soms maandenlang uit[24]^,[25]. Op 22 januari 2021 lagen alle drie de toevoeren plat vanwege een storing. Het voorspelbare gevolg: er viel een paar gigawatt vermogen weg[26]. Reparatie duurt weken tot maanden.[27]

In het rapport Monitoring leveringszekerheid 2020[28] zegt netbeheerder TenneT dat Nederland vanaf 2025 een verminderde leveringszekerheid van stroom kan verwachten, omdat er een steeds groter percentage stroom van weersafhankelijke (niet op afroep leverbare) bronnen als zon en wind komt.

Niet voor niets roemt TenneT de Britten om hun kernenergie: “Een uitbreiding van de verbindingen naar Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk kan een sterkere bijdrage leveren aan de leveringszekerheid in Nederland, omdat deze landen ook veel andere bronnen in hun elektriciteitssysteem hebben, zoals waterkracht en kernenergie. ”^[29].

Het Nationaal Energie- en Klimaatplan 2030[30] houdt er rekening mee dat de import van elektriciteit sterk zal stijgen naarmate we dichter bij 2030 komen. In dat rapport is uitgegaan van een gelijkblijvende elektriciteitsvraag[31], hoewel aantal datacenters, elektrische auto’s en de toekomstige behoefte aan waterstof met meer dan 20% zullen stijgen.[32]

Investeer nú

Een kleine stap als de RES, dat slechts een beperkt deel van de klimaatopgave tot 2030 vormt, roept al veel maatschappelijke discussie en weerstand op. Het laat zich raden hoeveel moeite, discussie en weerstand het voltooien van het gehele proces tot 2050 zal gaan kosten. Bedenk ook dat we tot 2030 ‘laaghangend fruit’ aan het plukken zijn en dat de CO₂-reductie (verwarming, transport, industrie) daarna nog veel lastiger zal worden.

Het is daarom absoluut noodzakelijk om ook kernenergie in te zetten in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Die noodzaak wordt steeds urgenter. Frankrijk en Hongarije hebben de EU onlangs al opgeroepen kernenergie actief te ondersteunen.[33] Een conceptrapport van het Joint Research Committee (JRC), het onderzoeksbureau van de Europese Commissie, adviseert een investering in kernenergie tot ‘groen’ (duurzaam financierbaar) uit te roepen.[34]

Modelberekeningen van het IPCC (International Panel on Climate Change) en onderzoek van de OECD (Organisation for Economic Co-Operation and Development) en het IEA (International Energy Agency) wijzen uit dat kernenergie kosteneffectief en vrijwel onmisbaar is om in 2050 netto nul-uitstoot van CO₂ te bereiken. Ook in Nederland groeit het draagvlak voor kernenergie. Recent nog sprak een aantal D66-prominenten zich daar voor uit.[35] Omdat Duitsland geen gebruik wil maken van kernenergie moest het onlangs een overeenkomst sluiten met Saoedi-Arabië over de leveringen van ‘groene’ waterstof.[36] Dat is een keuze die geopolitiek gezien onwenselijk is, net als de levering van aardgas uit Rusland.

Aanbevelingen

Nederland moet over een breed arsenaal van energiebronnen kunnen beschikken. Daar moet ook kernenergie deel van uitmaken. De Rijksoverheid moet de regie over de inrichting van ons land terugnemen: ons landschap moet niet worden ‘verrommeld’ omdat we elke regio dwingen afzonderlijk klimaatneutraal te worden. Die klimaatneutraliteit hoeft Nederland ook niet als land na te streven, maar kan ook op grotere schaal worden bezien, bijvoorbeeld binnen een groep Noordwest-Europese landen of zelfs binnen de Europese Unie.

Stap af van ‘van het gas af’. Volhouden dat waar voor Nederlanders geen hoge kosten zijn verbonden, is irrealistisch. Alleen met hybride warmtepompen (die deels op aardgas werken) al, kan tegen veel lagere kosten veel klimaatwinst geboekt worden.

Wat kernenergie betreft: verleng allereerst de levensduur van de kerncentrale in Borssele. In september 2020 is de motie Dijkhoff[37] aangenomen die de regering vraagt om een marktverkenning uit te voeren zodat duidelijk wordt onder welke condities er nieuwe kerncentrales in Nederland gebouwd kunnen worden. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft die marktverkenning in opdracht gegeven aan KPMG; dat rapport wordt nog voor de zomer verwacht. En pak dan door: er is animo onder bouwers en er zijn gemeenten/provincies die graag de bouw van een kerncentrale willen faciliteren. Zo is de bouw van een of twee grotere reactoren (1000-1500 megawatt) in Zeeland kansrijk. Kleinere faciliteiten van 100-500 megawatt kunnen tegen 2030 tot stand worden gebracht en zouden een zeer welkome aanvulling op ons elektriciteitsnet zijn. In verband met de ‘verstopping’ (netcongestie) die de zon- en windparken veroorzaken, zijn kleine kernenergie-units die onafhankelijk van het weer op afroep stroom kunnen leveren, dé oplossing voor de periode 2030-2050.

[1] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_1599

[2] https://energeia-binary-external-prod.imgix.net/O5rCZp-mvD5XqzptoOTN1bNSbx4.pdf?dl=EBN+Infographic+%27Energie+in+cijfers%27.pdf

[3] https://regionale-energiestrategie.nl/default.aspx

[4] https://www.parool.nl/amsterdam/windmolenprotest-blijft-zelfs-als-ze-bij-ijburg-niet-komen~b204c0f5/

[5] Breed protest tegen plannen 150 extra windmolens in West-Fri… – Noordhollands Dagblad

[6] Ruzie om megawindmolens is een splijtzwam in Abcoude | De Volkskrant

[7] Protest tegen kap van meer dan duizend bomen in De Buitenzomerlanden: ‘Dit is een heel trieste dag’ | Hoeksche Waard | AD.nl

[8] Als het aan de provincie ligt, blijft het niet bij 62 windturbines in Twente | Enschede | AD.nl

[9] https://www.trouw.nl/opinie/hagelslagbeleid-rond-windmolens-en-zonneweides-sloopt-het-landschap~beb3dd0b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

[10] https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2020/09/30/nederlander-voelt-weinig-voor-zonnepark-op-akker

[11] https://www.gelderlander.nl/ede/deze-bedreigde-roofvogel-zet-streep-door-windmolens-op-de-veluwe-kansloze-missie~ac5cac5f/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

[12] https://nos.nl/artikel/2368479-nog-veel-onduidelijk-over-gezondheidsklachten-door-bromtonen-bij-windmolens.html