Brief aan mevrouw A. Jorritsma-Lebbink (VVD-Fractievoorzitter Eerste Kamer).
Betreft: controversieel verklaren Coronasteunfonds deelname (NextgenerationEU).
Geachte mevrouw Jorritsma,
In de zomer 2020 hebben wij allemaal kunnen zien dat Mark Rutte zich maximaal heeft ingezet voor een optimaal resultaat voor Nederland bij de Europese onderhandelingen over het coronasteunfonds. Daar hebben we groot respect voor.
Het steunfonds bestaat uit schenkingen en leningen. De schenkingen hoeven niet te worden terugbetaald, de leningen wel. Het lijkt erop dat de landen als Italië nu wachten op met name het schenkingendeel omdat hier geen hervormingsverplichtingen aan vast zitten. In Italië is zelfs de regering gevallen omdat die er niet uitkwam hoe straks de schenkingen in te zetten: voor belastingverlaging of andere zaken. Zaken die geen enkel verband houden met de coronamaatregelen. Het is echter wel geld dat onder andere Nederland en Duitsland dienen op te brengen (te lenen).
Europa lijkt dit fonds nu permanent te willen maken. Met name Italië stuurt hierop aan. Hiervoor hebben wij als Klassiek Liberaal in onze brieven aan de Tweede Kamerfractie en de media al gewaarschuwd. We zijn dan ons veto- en budgetrecht op de uitgaven kwijt en er komen via de Europese Commissie alsnog verkapte Coronabonds waarvoor wij ook garant staan. Hervormingen zijn ook alleen van toepassing op het leningendeel.
Het BVG (Duitse hof) constateerde kortgeleden dat er onduidelijkheid is over de aansprakelijkheid bij wanbetaling. De leningen zouden lopen tot 2058, maar wat als landen als Italië etc. de leningen niet kunnen of willen terugbetalen? Nederland zou dan in theorie van de 750 miljard leningen voor giften niet een aansprakelijkheid van 48 maar van 750 miljard dragen.
Genoeg reden voor een besluit waar alleen een nieuwe en niet-demissionaire regering naar zou moeten kijken en verantwoordelijkheid dragen.
De bedoeling was en is dat risico’s geborgd zouden moeten worden door goed begrotings- en uitgavegedrag. Dit staat ook in het bestaande regeerakkoord. Dit hebben wij er als VVD notabene zelf ingezet. Daarnaast staat zowel in het bestaande regeerakkoord als ons verkiezingsprogramma dat wij tegen Eurobonds zijn, of Coronabonds zoals deze nu worden genoemd, oftewel een transfer van gelden van Noord naar Zuid-Europa. Daarnaast maakt Nederland zelf ook enorme kosten nu we garant staan voor onze eigen ondernemers en vele bedrijven die wij overeind willen houden. Een extra risico op de garantstelling voor (gratis) geld aan Zuid-Europese landen met een slechte begrotingsdiscipline, zoals het BVG constateert, kunnen wij er niet bij hebben. Zeker niet nu onze eigen staatsschuld oploopt.
Met het oog op de nieuwe situatie is er nu alle reden voor de Eerste Kamerfractie het ‘eigenmiddelenbesluit’ controversieel te verklaren want wij zien veel onduidelijkheden. Het klip en klare vetorecht is vervangen door een noodrem. Een onduidelijke noodrem, want er wordt nu al uitgebreid gediscussieerd over wat die rem nou precies inhoudt. Mochten er problemen komen en Nederland wil op die rem trappen, kunnen we dan nog zeggen: “Tot hier en niet verder”? Zeker omdat de uitvoering bij de Europese Commissie ligt, die de Commissie kan doordrukken als zij het gebruik van de rem niet doelmatig vindt.
In de overeenkomst staat ook dat er hervormingen noodzakelijk zijn om een deel te krijgen van het leningenstuk, maar niet voor het giftenstuk waaraan wij hierboven al refereerden.
Tot slot: dit Coronafonds is eigenlijk niet noodzakelijk. Enerzijds omdat de geldnood van landen als Italië blijkbaar niet zo hoog was, aangezien ze ook geen aanvraag voor het ESM hebben gedaan. Anderzijds omdat er zelfs al een regering is gevallen over het verdelen van de giften die er nog niet zijn. Kortom, is er geen noodzaak om hier en nu een beslissing over te nemen.
Wij vragen de Eerste Kamerfractie dan ook de kwaliteit van het besluit pas dan te beoordelen als er een nieuwe regering is en dit eigenmiddelenbesluit dus controversieel te verklaren.
Wij wensen u veel wijsheid toe,
Namens Klassiek Liberaal,
Ad Lagas, Voorzitter
