In de afgelopen weken stond de stikstofproblematiek weer vol in de aandacht. Eerst de uitspraak van de rechter in de door Greenpeace aangespannen zaak, vervolgens de instelling van een ministeriële stikstofcommissie onder leiding van premier Schoof, de aankondiging van minister Wiersma over ‘het openbreken van het stikstofslot en tenslotte het debat met de Kamer afgelopen week.
Het belang moge duidelijk zijn: door wet- en regelgeving waarin stikstofreductie een heilig doel is geworden, ongeacht de (maatschappelijke) kosten en laat staan het daadwerkelijke effect op de natuur, ontwrichten wij op deze manier onze economie en de samenleving. Het land moet van het slot. In een van de belangrijkste thema’s van deze tijd, verwachten we dat de VVD op dit dossier een constructieve, inhoudelijke maar vooral een leidende rol speelt in het formuleren van oplossingen. Dit raakt immers de kern van ons bestaan: de economie, de hardwerkende Nederlander, de woningzoekende maar ook het behoud en versterken van de (nationale) veiligheid. Nu is het moment om te laten zien wat de VVD kan en wil met Nederland inzake de stikstofproblematiek. En ja, daar zullen soms moeilijke keuzes gemaakt moeten worden, aan zowel de doelen- als de middelen kant.
De uitwerkingslijnen mogen niet onbekend zijn, zoals in de aangenomen stikstofmotie tijdens het voorjaarscongres van 2022 genaamd motie ‘zorgvuldig stikstofbeleid: De VVD AV roept de Tweede Kamerfractie op bij het kabinet te bepleiten het stikstofbeleid aan te passen, waarbij:
- Uitgegaan wordt van metingen en feiten in plaats van modellen en berekeningen;
- De feitelijke staat van de natuur wordt beoordeeld en ook wordt onderzocht welke (naast stikstof) andere bepalende en te beïnvloeden factoren er zijn;
- Wordt nagegaan welk natuurbeheer nodig is voor de instandhouding van de aangewezen soorten en in hoeverre daaraan wordt/werd voldaan;
- Wordt vastgesteld waar sprake is van feitelijk onhaalbare natuurdoelen, waarna, ondersteund door onderzoek en metingen, ingezet wordt op aanpassing;
- Technologie en innovatie de basis vormen voor oplossingen waarbij juridische houdbaarheid een voorwaarde is;
- Perspectief wordt geboden aan boeren, mede vanuit het willen zijn van een betrouwbare overheid, ook voor zogenaamde PAS-melders;
- De sociale cohesie op het platteland behouden blijft.
Veel van deze punten komen ook terug in het huidige regeerprogramma waar de VVD een stevige stempel op heeft gedrukt. De politiek is nu aan zet. Dit onderwerp kan niet langer het domein van juristen of ngo’s zijn, waarbij de politiek en samenleving langs de zijlijn staan te kijken, of erger nog, zich achter verschuilen.
In het debat van afgelopen week, liet de VVD weten dat er geen taboes zijn, behalve de gedwongen uitkoop van boeren. De concept-motie waartoe samen met GroenLinks het initiatief is genomen, roept echter de nodige vragen op in een groot deel van de VVD-achterban. Wat wil de VVD nu eigenlijk zelf op dit terrein? Wat is er belangrijk(er)? Zijn de natuurdoelen heilig, de middelen, of de samenleving en economie? En hoe zinvol is het om met een extreemlinkse oppositiepartij als GroenLinks, die ideologisch totaal anders in de wedstrijd zit dan wij, initiatieven te ontplooien? Dat er ook gekeken wordt naar een meerderheid in de Eerste Kamer is logisch, maar daar is GroenLinks niet voor nodig.
Laten we helder zijn, verwijzen naar Europa als boosdoener heeft geen enkele zin. Met geen woord rept de Habitat- en Vogelrichtlijn over stikstof, dit is een 100% Nederlandse juridische invulling van de richtlijn, waarin niet eens het doel (natuurbehoud), maar een middel (stikstofreductie) tot heilig doel is verklaard. Het verklaren van heilige doelen is een bijzondere vorm van democratisch besluitvorming. Dat heeft alleen zin als ook de middelen heilig (lees onbeperkt) worden verklaard, en laat dat nou net de kern van de democratie zijn waar we gezamenlijk besluiten waar we onze schaarse middelen aan besteden. Hetzelfde geldt overigens ook voor klimaat en water, waar een vergelijkbaar ‘slot’ in de maak is.
Ja, de inzet moet behoud en waar mogelijk verbetering van de natuur zijn. En ja, er kan worden doorgegaan met stikstofreductie door vrijwillige uitkoop en innovatie. Let wel dat hier de strategische voedselvoorziening op enig moment ook een leidende rol in gaat spelen. Men kan niet onbeperkt stikstof opkopen. Meer kan de overheid niet doen, een 100% zekerheid bieden dat er geen natuurverslechtering plaatsvindt, is onmogelijk en het is eigenlijk te bizar voor woorden dat we dit wel pogen te doen voor natuur (en klimaat), maar niet op andere thema’s als veiligheid, gezondheid, onderwijs etc. Het is een immense opgave om de Gordiaanse stikstof knoop te ontwarren, en we zien graag een VVD die daar een leidende rol in speelt dan alleen beweren dat het juridisch houdbaar moet zijn.
Auteurs: Ibo Gülsen, Reinier Geerligs en Jan Veerenhuis (Klassiek Liberaal)
